Nghiên cứu Bitcoin

Lịch sử hình thành Bitcoin

Bitcoin (BTC) là loại tiền điện tử đầu tiên trên thế giới, đặt nền móng cho sự phát triển bùng nổ của thị trường Crypto. Bitcoin ra đời vào năm 2007 và chính thức đi vào hoạt động từ năm 2009 bởi Satoshi Nakamoto, một nhân vật bí ẩn.

 

Bitcoin xếp hạng 1 trong thị trường tiền điện tử, BTC hoạt động dựa trên phần mềm mã nguồn mở, không chịu sự kiểm soát của bất kỳ tổ chức hay cá nhân nào. Hệ thống phi tập trung này cho phép giao dịch trực tiếp giữa người dùng (peer-to-peer) mà không cần qua trung gian, đảm bảo tính minh bạch và an toàn cho mọi giao dịch.

 

Những cột mốc quan trọng của Bitcoin

Bitcoin 2008

Vào ngày 31 tháng 10 năm 2008, tại điểm cao nhất của Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và chỉ sau sáu tuần kể từ khi ngân hàng đầu tư nổi tiếng Lehman Brothers tuyên bố phá sản, một cá nhân hoặc nhóm người dùng tên là “Satoshi Nakamoto” đã công bố Sách trắng về Bitcoin có tựa đề “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System,” thông qua một danh sách gửi thư mật mã. Sách trắng đề xuất một hệ thống tiền điện tử mới cho phép thanh toán trực tuyến trực tiếp giữa các bên mà không cần phụ thuộc vào bất kỳ bên thứ ba nào đáng tin cậy. Ngay sau khi công bố Sách trắng, Satoshi triển khai phần mềm Bitcoin dưới dạng mã nguồn mở.

Bitcoin 2009

Vào ngày 3 tháng 1 năm 2009, Bitcoin được tạo ra khi Satoshi Nakamoto khai thác khối nguyên thủy. Khối đầu tiên này chứa một tham chiếu đến một bài báo trong “The Times” với nội dung là “Chancellor on the Brink of Second Bailout for Banks” (Tạm dịch: Thủ tướng ở bờ vực của gói cứu trợ thứ hai cho các ngân hàng) được hiểu là một tuyên bố chính trị về hệ thống tài chính toàn cầu. Sự kiện này đánh dấu sự ra đời của một loại tiền kỹ thuật số phi tập trung, không có chủ sở hữu, đầu tiên trên thế giới.

Bitcoin 2010

Vào tháng 8 năm 2010, một lỗ hổng trong mạng đã được phát hiện, cho phép thực hiện các giao dịch vượt quá giới hạn. Điều này dẫn đến khả năng tạo ra 184 tỷ BTC, tăng gấp 49.000 lần so với tổng số BTC tồn tại tại thời điểm đó. Các nhà phát triển đã khắc phục sự cố bằng cách cập nhật phần mềm Bitcoin lên phiên bản mới với giới hạn giá trị tối đa của mỗi giao dịch và khôi phục số tiền đã được tạo ra trong sự cố.

Vào tháng 12 năm 2010, Satoshi Nakamoto đã chuyển giao quyền kiểm soát kho lưu trữ mã nguồn và khóa cảnh báo mạng cho Gavin Andresen, một nhà phát triển đóng góp. Sự kiện này đánh dấu sự rút lui của Satoshi khỏi việc tham gia tích cực vào quá trình phát triển Bitcoin, chuyển dự án sang một quy trình hợp tác và phi tập trung hơn. Lý do cho việc rút lui này không được ghi lại và danh tính của Satoshi vẫn chưa được xác định.

Bitcoin 2013

Vào tháng 3 năm 2013, một lỗi phần mềm trong Bitcoin Core v0.8 đã gây ra sự phân chia blockchain sau khi một thợ mỏ tạo ra một khối lớn (cao nhất là 225.430). Sự chia tách này đã dẫn đến việc tổ chức lại 24 khối, ảnh hưởng đến hơn 5.000 giao dịch. Vấn đề đã được giải quyết bằng cách các thợ mỏ hạ cấp xuống chuỗi khối v0.7.

Bitcoin 2017

Vào tháng 8 năm 2017, việc nâng cấp SegWit (Segregated Witness) đã thay đổi cách lưu trữ dữ liệu trên chuỗi khối Bitcoin. Bằng cách tách dữ liệu chữ ký (chứng thực) khỏi dữ liệu giao dịch, SegWit cho phép lưu trữ nhiều giao dịch hơn trong mỗi khối và tăng dung lượng của mạng. Ngoài ra, SegWit cho phép thêm các loại giao dịch mới, bao gồm Lightning Network, một giải pháp mở rộng quy mô Lớp 2 cho phép thanh toán vi mô ngoại tuyến với mức phí giảm.

Bitcoin 2021

Một soft fork khác, bản nâng cấp Taproot, đã được kích hoạt vào ngày 14 tháng 11 năm 2021. Taproot đã giới thiệu chữ ký Schnorr cho Bitcoin, cho phép tổng hợp nhiều chữ ký phức tạp, chẳng hạn như ví nhiều chữ ký, để được xác minh theo lô thay vì riêng lẻ. Ngoài việc cung cấp một phương pháp hiệu quả hơn để xử lý giao dịch, chữ ký Schnorr còn tăng cường quyền riêng tư bằng cách che khuất sự khác biệt giữa giao dịch nhiều chữ ký và giao dịch một chữ ký. Việc nâng cấp bao gồm triển khai ba Đề xuất cải tiến Bitcoin (BIP): BIP-340, BIP-341 và BIP-342.

Bitcoin 2023

Kết hợp với SegWit, tính năng tạo tập lệnh nâng cao của Taproot đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển các dòng chữ, một phương pháp nhúng dữ liệu tùy ý, chẳng hạn như hình ảnh hoặc văn bản, vào dữ liệu chứng thực của giao dịch trên Bitcoin. Chữ khắc có thể được sử dụng cho nhiều ứng dụng khác nhau, bao gồm nghệ thuật kỹ thuật số, đồ sưu tầm, tài sản trong thế giới thực được mã hóa và tạo mã thông báo không thể thay thế (NFT) khi kết hợp với giao thức NFT, chẳng hạn như Ordinals.

Bản phát hành mới nhất của Bitcoin Core, v26.0, đã diễn ra vào ngày 7 tháng 12 năm 2023.

Bitcoin 2024

Phần thưởng khối Bitcoin tuân theo khái niệm gọi là “Halving” và từ đó đã giảm xuống còn 6,25 BTC mỗi khối. Mỗi khi được khai thác 210.000 khối (khoảng bốn năm), phần thưởng BTC mới được đào sẽ giảm một nửa. Phần thưởng sẽ giảm dần cho đến khi nguồn cung tối đa 21 triệu BTC được khai thác vào khoảng năm 2140. Sự kiện giảm một nửa gần nhất đã diễn ra vào tháng 4 năm 2024 tại khối 840.000. Lúc này phần thưởng khối đã tiếp tục giảm xuống còn 3,125 BTC

Điểm nổi bật của Bitcoin

Công nghệ Blockchain tiên tiến được ứng dụng để ghi lại tất cả giao dịch Bitcoin vào sổ cái công khai, giúp người dùng dễ dàng truy cập và kiểm tra. Nhờ vậy, Bitcoin mang đến trải nghiệm thanh toán quốc tế nhanh chóng, hiệu quả với mức phí gần như bằng 0.

Bitcoin trao quyền cho người dùng toàn quyền kiểm soát tài chính của họ. Không giống như hệ thống ngân hàng truyền thống, Bitcoin có thể sử dụng ẩn danh, mang đến sự riêng tư cho người dùng.

Các khái niệm cốt lõi của Bitcoin

Khối: Tưởng tượng một nhóm các giao dịch Bitcoin được đóng gói trong một “khối” được niêm phong trong một khoảng thời gian nhất định. Các “thợ mỏ” sử dụng sức mạnh máy tính để xác minh các giao dịch này và nhận Bitcoin mới như phần thưởng.

Đơn vị Bitcoin: Bitcoin có thể chia nhỏ thành các đơn vị nhỏ hơn. 1 millibitcoin (mBTC) bằng 1/1.000 Bitcoin, và đơn vị nhỏ nhất là satoshi (sat) bằng 1/100.000.000 Bitcoin.

Giao dịch: Giao dịch Bitcoin là lệnh đơn giản như “người A gửi X Bitcoin cho người B”.

Chuỗi khối: Mỗi giao dịch được liên kết với nhau như một chuỗi, tạo thành “blockchain”. Nó là sổ cái công khai ghi lại mọi giao dịch Bitcoin từ khi bắt đầu.

Khai thác: Các “thợ mỏ” sử dụng máy tính mạnh mẽ để giải mã các bài toán phức tạp, xác minh các giao dịch và thêm chúng vào blockchain. Quá trình này được gọi là “khai thác”.

Hàm băm: Mỗi khối được mã hóa bằng một hàm băm độc đáo, đảm bảo tính toàn vẹn và bảo mật của blockchain.

Địa chỉ chuỗi khối: Dãy ký tự 25-34 chữ số để nhận Bitcoin. Nó ẩn danh, giúp bảo vệ quyền riêng tư của người dùng.

Ví: Nơi lưu trữ Bitcoin của bạn. Có hai loại ví chính:

  • Ví đầy đủ (Full clients): Lưu trữ bản sao toàn bộ blockchain, an toàn nhất nhưng cần nhiều dung lượng.
  • Ví nhẹ (Lightweight clients): Lưu trữ phiên bản blockchain hạn chế, di động hơn nhưng cần tin tưởng vào bên cung cấp ví.

Chìa khóa: Giống như khóa hộp ký gửi an toàn, ví Bitcoin sử dụng hai loại khóa:

  • Khóa công khai: Mã hóa giao dịch, cho phép mọi người xác minh giao dịch.
  • Khóa riêng: Bí mật để truy cập và chi tiêu Bitcoin của bạn.

Vì sao Bitcoin lại có giá trị?

Giá trị của Bitcoin phụ thuộc vào hai yếu tố chính hoạt động cùng nhau: Các tính năng của Bitcoin và hiệu ứng mạng lưới của Bitcoin.

Các tính năng và hiệu ứng mạng lưới của Bitcoin

Khi một mạng lưới phát triển, giá trị của Bitcoin cũng tăng lên. Hãy tưởng tượng Bitcoin giống mạng điện thoại: Khi chỉ có một vài người sử dụng, Bitcoin gần như không có giá trị. Nhưng khi mạng lưới mở rộng và bạn có thể liên lạc với bất kỳ ai, giá trị của mạng lưới đó tăng lên. Điều này cũng áp dụng cho cả mạng lưới tiền tệ.

Hiệu ứng mạng lưới của Bitcoin

Bitcoin còn được ví như vàng kỹ thuật số. Trong lịch sử, con người đã sử dụng nhiều vật liệu để làm tiền, từ vỏ sò đến kim loại, nhưng vàng có lẽ là hình thức tiền được chấp nhận lâu nhất. Tại sao lại như vậy?

Vàng được lựa chọn vì ba đặc tính chính: hiếm có, bền bỉ, và dễ chia nhỏ. Những đặc tính này khiến cho vàng trở thành phương tiện lưu trữ và giao dịch giá trị. Với tính hữu ích này, mạng lưới vàng đã phát triển qua thời gian và trở thành đơn vị tiền tệ chính thống trong hàng trăm năm. Dù trong xã hội hiện đại, đô la Mỹ đã thay thế vai trò của vàng, vàng vẫn giữ được giá trị tương tự như Bitcoin.

Vì sao Bitcoin thường được so sánh với vàng?

  • Nguồn cung hạn chế: Bitcoin chỉ có 21 triệu đồng, làm cho Bitcoin trở nên hiếm hơn so với các loại tiền khác như vỏ sò hay tiền mặt.
  • Hiếm có: Hiếm hơn đồng nghĩa với giá trị cao hơn theo thời gian. Nếu một loại tiền không hiếm, Bitcoin sẽ mất giá trị dần theo thời gian và dẫn đến sức mua giảm.
  • Dễ chia nhỏ: Bitcoin có thể chia thành 100 triệu phần, giúp Bitcoin trở nên linh hoạt hơn trong việc giao dịch.
  • Bền bỉ: Mạng lưới máy tính phân tán trên toàn cầu đảm bảo tính bền vững của Bitcoin, không có bitcoin nào bị mất.
  • Ngoài ra, Bitcoin còn có một số ưu điểm vượt trội hơn vàng như dễ dàng mang theo, di động hơn, và dễ xác minh tính xác thực. (Vì vàng rất khó mang theo, khó xác định độ tinh khiết cũng như phí vận chuyển sẽ tăng cao hơn)

Mạng lưới Bitcoin cũng hưởng lợi từ hiệu ứng mạng mạnh mẽ của Internet. Mặc dù ra đời sau vàng, nhưng số lượng người sở hữu Bitcoin đã tăng vọt, trong khi số người sở hữu vàng vẫn tương đối ổn định. Nếu mạng lưới Bitcoin tiếp tục phát triển và đạt mức vốn hóa thị trường tương đương với vàng, giá trị của mỗi Bitcoin có thể lên tới khoảng 500.000 USD.